Elazığ'ın Altında Hazine Yatıyor

Madenler ve değerli metaller dünyanın vazgeçilmez ekonomik değerleri olmayı sürdürüyor.

Dünyada gerek ekenomik gerekse sosyal kalkınma politikalarının oluşturulmasında büyük öneme sahip olan madenler ülkelerin geleceklerine yön veriyor.

Madene ve değerli metale sahip ülkeler, daha çok güçleniyor ve dünya ekonomisine yön verecek pozisyona ulaşıyor.

Dünya maden rezervlerinde önemli paya sahip olan ve maden üretimi gerçekleştiren ülkelerin başında ABD, Çin, Güney Afrika, Kanada, Avustralya ve Rusya geliyor.

ABD kurşun, molibden ve fosfat maden cevherleri açısından en zengin ülkeler arasında yer alıyor. Çin demir, krurşun, manganez, kalay, çinko, fosfatta liderliğini koruyor. Güney Afrika Cumhuriyeti ise altın, platin, manganez, krom rezervleri açısından başı çekiyor. Avustralya kömür, demir, rutil, çinko, kurşun ve uranyumda söz sahibi. Kanada ise Uranyum, çinko, altın, bakır, nikel, kobalt madenlerine ev sahipliği yapıyor.

TÜRKİYE'DE MADENCİLİK
Ülkemiz'de çok çeşitli maden yatakları bulunuyor. Günümüzde dünyada yaklaşık 90 çeşit madenin üretimi yapılırken, ülkemizde 60 civarında maden türünde üretim yapılıyor. Türkiye'de bulunan zengin maden kaynakları arasında bor, barit, mermer, lületaşı, perlik, pomza, krom, tuğla toprağı, altın, manyezit, zeolit yer alıyor.

ELAZIĞ'DA MADENCİLİK
Yer üstü zenginlikleri ve su varlığı ile Doğu Anadolu Bölgesinde önemli bir konuma sahip olan Elazığ, maden sektöründe de söz sahibi iller arasında sayılıyor.

Maten Tetkik ve Arama Enstitüsü'nün (MTA) yaptığı araştırmaya göre, Elazığ'da yeral altında çıkarılmayı bekleyen büyük bir hazine yatıyor. Elazığ'daki bu zenginlik hem şehrin hem de ülkemizin de ekonomik geleceğine ışık tutuyor.

ELAZIĞ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI
MTA'nın Elazığ ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda çok sayıda metalik maden ve endüstriyel hammadde yatak ve zuhurları ortaya çıkarıldı. Bunlar başta krom ve mermer olmak üzere, bakır, kurşun, çinko, demir, manganez, şelit, florit ve kireçtaşı olarak sayılabilir.

26 milyon ton olan (% 20 Cr2O3 ve üzeri) Türkiye krom potansiyelinin % 45'lik bölümü Guleman bölgesinde bulunuyor. Guleman Bölgesi krom potansiyeli ve üretimi açısından birinci önemli bölge. Bu bölgede, geçmiş yıllardan günümüze üretim yapılan büyük yataklar Gölalan, Yunusdere, Ayıpınar, Kef, Kapin ve Lasir olarak sayılabilir. Türkiye'de bulunan iki ferrokrom tesisinden biri Guleman'da yer alıyor.

Bölgedeki en önemli kurşun-çinko yataklarından biri Keban-Simli Kurşun-Çinko yatağı. Bu yatakta, % 4.51 Pb, % 5.28 Zn ve 100 gr/ton Ag değerleri saptanmış olup, 86.800 ton görünür, 48.000 ton muhtemel ve 1.000.000 ton mümkün rezerv belirlenmiştir. Metal içeriği olarak ise 77.119 ton Pb ve 90.277 ton Zn tespit edilmiştir. Keban-Simli gümüşlü kurşun-çinko yatağından geçmişte 577.000 ton tüvenan cevher üretimi yapılmıştır ancak yatak günümüzde işletiliyor.

Elazığ ili bakır yatakları bakımından da önem arz ediyor. Ergani bakır sahası ülkemizin önemli bakır yataklarından biridir. Ergani-Anayatak Türkiye'nin işletmeye konu olmuş en eski bakır yataklarından biridir. Geçmiş yıllarda Genel Müdürlüğümüz tarafından gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda yatakta ortalama % 1.30 Cu tenörlü 14.650.000 ton cevher saptandı. Yatak Etibank tarafından geçmiş yıllarda işletilmiş olup, Ergani sahasındaki bakır yataklarında özel sektör tarafından çalışmalar yapılmaktadır. Ayrıca Keban-Nallıziyaret ve Sivrice-Uslu sahaları da ildeki diğer önemli bakır yataklarından biridir. Nallıziyaret yatağında % 0.092 Cu tenörünün yanı sıra % 0.014 Mo ve %0.054 W tenörleri de mevcuttur ve yatakta toplam 4.5 milyon ton rezerv belirlenmiştir. Sivrice-Uslu bakır yatağında ise % 0.26 Cu tenörlü 1.635.653 ton görünür rezerv saptandı. Bunlar dışında Ergani, Keban, Palu ve Sivrice ilçelerinde çok sayıda küçük boyutlu bakır-kurşun-çinko-molibden zuhurları bulunuyor. İlde çok sayıda manganez cevherleşmeleri bulunuyor. Aancak bunların büyük çoğunluğu küçük boyutlu zuhurlar niteliğinde. Maden ilçesindeki % 16-20 arasında Mn içeriğine sahip zuhurların toplam rezervi 1960 tondur.

İldeki önemli demir zuhurları Keban ve Baskil ilçelerinde bulunuyor. Baskil-Karakaş demir zuhurunda % 51.84 Fe, % 6.54 SiO2, % 0.47 Mn ve % 0.36 Al2O3 tenörlü 126.270 ton görünür rezerv, Keban Aşvan demir zuhurunda ise % 54.49 Fe tenörlü 23.798 ton görünür demir rezervi tespit edildi. Aşvan yatağı geçmiş yıllarda bir miktar işletildi.

Bölge endüstriyel hammadde açısından da başta mermer olmak üzere önemli oluşumlara sahip. Alacakaya ilçesindeki Elazığ vişnesi olarak adlandırılan mermerler sedimanter kökenli tektonik breşlerin kalsit dolgu ile çimentolanması ve bağlanması sonucunda oluştu. Yöredeki mermer yatakları kişiler ve özel kuruluşlarca işletiliyor. Mermer dışında ildeki diğer endüstriyel hammaddeler florit ve kireçtaşıdır. Keban-Karamadara sahasında % 40 CaF2 tenörlü 604 ton görünür rezerve sahip florit ile Sivrice-Örençay'daki % 54.3 CaO tenörlü 36.250.000 ton muhtemel rezerve sahip kireçtaşlarıdır.
Sözü edilen yer altı kaynakları dışında Kolan-Karakoçan'da da sıcaklığı 30°C-45.4°C, debisi 25 lt/sn olan sıcak su kaynağı tespit edilmiş olup, alanda açılan kuyudan 41°C sıcaklık ve
25 lt/sn debide üretim sağlandı.

Altın rezervi açısından da büyük bir zenginliğe sahip olan Elazığ'da Keban ilçesinde Fıratın batısında 50 bin tonun üzerinde altın sahası olduğu belirlendi.

ELAZIĞ'IN MADEN REZERVLERİ ŞÖYLE

ALTIN (Au)
Keban (Fırat batısı) Au Sahası
Tenör : 1.2 gr/ton Au, 142.9 gr/ton Ag,
Rezerv : 40.700 ton görünür, 10.600 ton muhtemel rezerv.

BAKIR-KURŞUN-ÇİNKO ( Cu-Pb-Zn )
Keban-Simli Pb-Zn İşletmesi
Tenör : % 4.51 Pb, % 5.28 Zn (100 gr/ton Ag değeri bilinmektedir)
Rezerv : 86.800 ton görünür, 48.000 ton muhtemel, 1.000.000 ton mümkün rezerv vardır. Metal içeriği olarak 77.119 ton Pb, 90.277 ton Zn bulunmaktadır. Geçmiş yıllarda 577.000 ton tüvenan cevher üretimi yapılmıştır. Yatakta üretim yoktur.

Keban-Zeytindağı zuhuru
Tenör : % 0.7 Zn, % 2 Pb (1.64-2.35 gr/ton Au, 40.1-47.3 gr/ton Ag değerleri bilinmektedir).
Rezerv : Zuhur olduğu için rezerve yönelik çalışma yoktur.

Yurtbaşı-Gurbet zuhuru
Tenör : % 37 Zn, % 15.5 Cu,
Rezerv :Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

Palu-Kedek zuhuru
Tenör : % 1.30 Cu, % 0.60 Zn,
Rezerv :Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

Sivrice-Helezür Sahası
Tenör : % 2-3 Cu, %1 Zn, % 30 pirit
Rezerv : 50.000 ton muhtemel rezerv. Metal içeriği olarak 1.000 ton Cu, 500 ton Zn, 15.000 ton pirit bulunmaktadır.

Palu-Karaçör (Deri) zuhuru
Tenör : % 7-12 Pb, % 28-40 Zn
Rezerv :Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

Keban-Nallıziyaret Yatağı
Tenör :% 0.092 Cu, % 0.014 Mo, % 0.054 W. Yataktaki diğer cevher mineralleri Pb, Zn ve F
Rezerv : 4.500.000 ton görünür+muhtemel rezerv.

Keban-Bergayın zuhuru
Tenör : % 8 Pb-Zn
Rezerv :Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

Keban-Karamağaradere zuhuru
Tenör :% 1Pb, % 1 Zn ve % ve % 0.76 Mo
Rezerv :Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

Baskil Nazaruşağı
Tenör :% 2 Cu (2.4 gr/ton Au, 4.2 gr/ton Ag değerleri bilinmektedir).
Rezerv : 49.000 ton mümkün rezerv.

Sivrice-Uslu bakır sahası
Tenör : % 0.26 Cu
Rezerv : Sahada % 0.26 Cu tenörlü 1.635.653 ton görünür, % 24 Cu tenörlü 2.592.650 ton muhtemel rezerv vardır.

DEMİR (Fe)
Merkez-Aşvan Sahası
Tenör : % 31.88 ve % 54.49 Fe
Rezerv :% 54.49 Fe tenörlü 23.798 ton görünür rezerv, % 31.88 Fe tenörlü 164.250 ton görünür rezerv vardır. Yatağın bir kısmı geçmiş yıllarda işletilmiştir.

Baskil-Karakaş Sahası
Tenör : % 51.84 Fe, % 6.54 SiO2, % 0.36 Al2O3
Rezerv : 126.270 ton görünür rezerv. Yatağın bir kısmı baraj gölü altında kalmış olup kısmen işletilmiştir.

Keban-(Yahyalı ve Birivan-Hemzikan) Zuhurları
Tenör : Bilinmiyor.
Rezerv : 3 adet zuhur. Zuhur olduğundan rezerve yönelik çalışma yoktur.

FLORİT (F)
Keban-Karamadara Sahası
Tenör : % 40 CaF2, MnO, Pb, Zn, Fe2S, Mn
Rezerv : 604 ton görünür,18.000 ton mümkün rezerv. Yatak geçmiş yıllarda üretilmiş.

KİREÇTAŞI (Kçt)
Sivrice (Örençay Köyü) Sahası
Tenör : % 54.30 CaO
Rezerv : 36.250.000 ton muhtemel rezerv.

Elazığ-Cipköy
Rezerv : 80.000.000 ton görünür+ mümkün+muhtemel rezerv.

KROM (Cr)
İl genelinde: 22 adet yatak ve zuhur gurubu saptanmıştır. Geçmiş yıllarda çoğunda üretim yapılmıştır. Günümüzde sadece Kapin ve Sori Yataklarında işletme faaliyetleri sürdürülmektedir.

Tenör : % 15-35 Cr2O3
Rezerv : % 35 Cr2O3 ve üzeri. 500.000 ton görünür+muhtemel+mümkün rezerv, % 15-35 Cr2O3 tenörlü 7.000.000 ton görünür+muhtemel+mümkün rezerv.

MANGANEZ (Mn)
Karakoçan (Sağın), Maden (Hazerik, Keydan, Satırlı, Körez, Değirmendere, Şadıyan,
Elbistan) Sahaları
Tenör : % 16-20 Mn
Rezerv : 2.000 ton toplam rezerv. Yataklar geçmişte işletilmiştir.

MERMER (Mr)
Guleman-Altınoluk Köyü Yatağı-ELAZIĞ VİŞNE
Kalite : Kırmızı, yeşil renkli çakıllar gene aynı renkli çimento ile tutturulmasıyla oluşmuşlardır. Sertliği 3, yoğunluğu 2.72 g/cm3 , porozitesi % 3.2
Rezerv : 15.000.000 m3
Bu yörede birçok mermer yatakları kişiler ve özel kuruluşlarca işletilmektedir.

MOLİBDEN (Mo)-WOLFRAM (Şel)
Keban-Soğanlıköy
Tenör : % 0.26 Mo, % 0.051 WO3
Rezerv : 25.000 ton görünür, 230.000 ton muhtemel rezerv.